ZWYCZAJE OBRZĘDY I TRADYCJE W POLSCE - MAŁY SŁOWNIK

Seria wydawnicza: Mały słownik

Wydanie: II,200

ISBN: 83-7192-128-4

Format: 130x200 mm

Stron: 312

Oprawa: miękka

Słownik zawiera ponad 360 haseł, dostarcza syntetycznej, podstawowej informacji o zwyczajach, obrzędach i tradycjach w Polsce. Został przygotowany z myślą o nauczycielach, uczniach i studentach, dziennikarzach, duszpasterzach i wszystkich, którym drogie jest dziedzictwo kultury polskiej.

Wstęp 

Zwyczaje, obrzędy i tradycje w Polsce, kolejny Mały słownik ukazujący się w serii wydawnictwa VERBINUM, przedstawia zjawiska, będące przedmiotem bardzo różnych, ale niesłabnących i ciągle żywych zainteresowań. 

Zjawiska te bowiem od co najmniej dwóch stuleci przyciągają uwagę humanistów, badaczy kultury, głównie etnografów, antropologów i folklorystów, co zaowocowało (w XIX i XX w.) wieloma cennymi pracami naukowymi (rozprawami teoretycznymi, monografiami, analizami, studiami, materiałami i przyczynkami), cytowanymi obszernie w zamieszczonej w słowniku bibliografii. 

Dotychczas zwyczaje, obrzędy i tradycje (a przede wszystkim tradycje świąteczne), decydujące o specyfice, oryginalności, odrębności naszej kultury, są także przedmiotem innych, nie tylko naukowych, bardzo szerokich zainteresowań. A brak jest opracowania syntetycznego, które pozwoliłoby wszystkim zainteresowanym na uzyskanie szybkiej, podstawowej, przystępnie opracowanej informacji np. o pochodzeniu pisanki, opłatka, choinki, baranka wielkanocnego i różnych akcesoriów świątecznych i ich symbolice, odpowiedzi na pytania, czym jest obrzęd, rytuał, inicjacja, czym były oczepiny, przenosiny i pokładźmy w obrzędzie weselnym, co to jest litkup, zakładziny, skąd brała się wiara w upiory i czarownice, i na wiele innych pytań dotyczących (głównie ludowych, ale także wybranych szlacheckich i mieszczańskich) zwyczajów, obrzędów, wierzeń i legend. 

Ze słownika mogą zatem skorzystać zarówno nauczyciele, jak i uczniowie szkól różnych stopni i studenci, dziennikarze i animatorzy kultury, duszpasterze i wszyscy zainteresowani tematem bez względu na ich przygotowanie zawodowe. Bardziej przygotowani Czytelnicy zapewne potraktują słownik jako opracowanie elementarne i sięgną nadto do innych specjalistycznych opracowań naukowych. 

Słownik zawiera ponad 360 alfabetycznie ułożonych haseł, wśród których wyodrębnić można cztery następujące grupy:

Grupa I: Pojęcia ogólne, np. obrzęd, rytuał, magia, inicjacja, izolacja obrzędowa; terminy te pojawiają się w wielu hasłach, w różnych miejscach Słownika, i ich definicje – chociaż zwięzłe i proste – mogą ułatwić zrozumienie istoty i najważniejszych treści praktyk obrzędowych, zwyczajów. Zjawiska przyrodnicze (np. piorun, słońce, księżyc, ogień); praktyki i akcesoria religijne, także magiczne, związane z tradycyjnymi obrzędami i obyczajem polskim (np. Boże męki, Drzewo Krzyża Świętego, pielgrzymki, ludowe wota woskowe, szeptuchy); postacie wybrane z folkloru polskiego, mityczne, demony, półdemony (np. Mistrz Twardowski, Skarbnik, czarownica, płanetnik, rusałka, krasnoludki). Łącznie 60 haseł.

Grupa II: Święci-patroni związani z historią i tradycją polską, zwłaszcza z tradycją ludową (m.in. święci Mikołaj, Marcin, Łucja, Jerzy, Marek, Jan, Józef, Onufry, Roch, Stanisław). Najważniejsze święta oraz zwyczaje i obrzędy obchodzone w cyklu rocznym, towarzyszące im akcesoria, zabawy itp. Hasła z tej grupy – ponad 200 – stanowią główny trzon słownika.

Grupa III: Zwyczaje i obrzędy związane z cyklem życia: narodzeniem i chrztem dziecka, zawarciem małżeństwa, śmiercią i pogrzebem (np. chrzest, w czepku urodzony, zęby mleczne, oczepiny, zaręczyny, starosta weselny, puste noce, stypa, opłakiwanie zmarłych, żałoba). Ogółem 50 haseł.

Grupa IV: Inne – zwyczaje i obrzędy gospodarskie, towarzyskie, zabawy staropolskie (wybrane), rośliny i zwierzęta (w wierzeniach i zwyczajach), pokarmy obrzędowe, wybrane potrawy staropolskie. Około 60 haseł.

W korzystaniu ze Słownika pomocne mogą okazać się zamieszczone na końcu indeksy: wykaz haseł synonimicznych i pomocniczych, grupy haseł oraz bibliografia. 

Oddając do rąk Czytelników Mały słownik zwyczajów, obrzędów i tradycji w Polsce Wydawnictwo i autorka liczą na propozycje uzupełnień, wskazówki i uwagi, które pozwolą na udoskonalenie przyszłych jego edycji. 

Mają także nadzieje, że słownik z wszystkimi jego ograniczeniami przyczyni się do rozbudzenia zainteresowań piękną, niezwykłą i bogatą tradycją polską i zachęci Czytelników do własnych dalszych poszukiwań, badań i studiów. 

Barbara Ogrodowska

KUPUJĄC U NAS, WSPIERASZ DOBROCZYNNE DZIEŁA FUNDACJI TALITHA CUM.

DZIĘKUJEMY W IMIENIU NASZYCH PODOPIECZNYCH.